Tangram – co to jest i jak się go układa?
Czyli krótka historia o tym, jak nauczać interdyscyplinarnie
Przeprowadzasz innowację pedagogiczną w szkole? A może szukasz nowych pomysłów na ciekawe lekcje? Chcesz skutecznie utrwalić materiał ze swoich lekcji? A gdyby tak nie ograniczać się tylko do jednego przedmiotu? Odpowiedzią na te pytania jest jedno słowo: tangram. Co to jest? Jak się nim posługiwać i jednocześnie ćwiczyć kilka umiejętności? Przeczytaj i zobacz, jak urozmaicić swoje zajęcia.
Tangram – chińska układanka
Najprościej mówiąc, tangram to układanka. Pochodzi z Chin i ma już 3000 lat. Może być papierowa lub drewniana, kolorowa albo jednolita. Powstała na bazie kwadratu, który rozcina się na 7 części (tanów) – geometrycznych kształtów. Są to: kwadrat, równoległobok i pięć trójkątów różnej wielkości.
Celem łamigłówki jest ułożenie konkretnego obrazka przy wykorzystaniu elementów układanki.
Ale co w tym trudnego?
Ano to, że wzór obrazkowy nie jest podzielony na kształty. Mamy zatem jedynie zarys, a całą kombinację musimy obmyślić samodzielnie.
Sprytni Chińczycy tak podzielili figury, że tangram daje możliwość ułożenia niezliczonej liczby kombinacji.
A co można ułożyć z tanów?
Właściwie wszystko. Mogą to być kształty przedmiotów, zwierząt, sylwetki ludzi, litery i cyfry.
Co tylko wyobraźnia zapragnie!
Jak układać tangram? Najważniejsze zasady
Układanie tangramu jest dość proste. Oto kilka zasad:
· żadna figura nie może nachodzić na drugą,
· figury mogą się stykać bokami,
· tany można układać w każdą stronę,
· w każdym obrazku trzeba wykorzystać wszystkie figury.
Pomysły na wzory tangramu można czerpać, skąd tylko się da. To trochę jak rysowanie z natury – inspiracją może być nawet najmniejszy przedmiot codziennego użytku.
Jakie umiejętności ćwiczy tangram?
Czyli innowacja pedagogiczna inaczej
Nic tak nie zabija porządnego nauczania, jak nuda. Dlatego wspólnie z Marcinem Michalikiem opracowałam innowację pedagogiczną, która zakłada wykorzystanie tangramów na lekcji języka polskiego. Zgodę współautora oczywiście uzyskałam.
Innowacja o nazwie Tangramy układamy, polonistyczne treści utrwalamy pomaga uczniom w zdobyciu lub utrwaleniu wiedzy. Chcemy, by została z nimi dłużej, niż do dzwonka :-)
Na zajęciach języka polskiego układanie tangramu utrwala treści literackie, gramatyczne lub ortograficzne.
Nasz pomysł zakłada, że powtarzanie materiału wychodzi najlepiej, kiedy mózg angażuje się na wielu płaszczyznach.
Dodatkowo wycinanie i układanie figur:
· wpływa na motorykę małą,
· rozwija percepcję wzrokową i koordynację wzrokowo-ruchową (figury należy przenieść w odpowiedni sposób, ułożyć je, potem przykleić), ćwicząc jednocześnie orientację przestrzenną.
Ze strony wydawnictwa Alexander pochodzi ten fragment:
Tangram to świetne ćwiczenie wyobraźni, spostrzegawczości, koncentracji i pamięci.
TUTAJ można zobaczyć dokumenty innowacji i zainspirować się naszym materiałem.
Jak się robi tangram?
I co, gdyby myślenie matematyczne połączyć z wiedzą np. polonistyczną czy językową?
Dobre pytanie.
Przecież na pierwszy rzut tangram kształci kompetencje matematyczne – kojarzenie, rozumowanie, logiczne myślenie.
I właśnie tu wkracza nasz pomysł. Układanie tangramu z informacjami z języka polskiego łączy pracę obu półkul mózgowych. Uczeń po prostu lepiej, szybciej i na dłużej zapamięta konkretny dział. Doskonałym pomysłem jest także użycie tangramu w nauczaniu języków obcych.
Każdy tangram, który łączy kilka dziedzin, robi się oddzielnie. Mimo że w sieci istnieją generatory tangramów online, to umieszczanie w nich informacji słownych jest niemożliwe.
Kiedyś stworzenie jednej układanki oznaczało robotę zupełnie analogową; teraz (całe szczęście!) korzystam z narzędzi Google.
Sam proces tworzenia jest oczywiście tajemnicą, więc zdradzić jej nie mogę :-)
Powiem za to, że za każdym razem powstaje małe dzieło sztuki. A to dlatego, że tangram opowiada historię – tworzy w głowie ucznia graficzne odwzorowanie często trudnych do ogarnięcia tematów. I może być pretekstem do dyskusji lub wstępem do opowiadania.
A sam temat, stopień trudności czy właśnie kształt dobierać można do indywidualnych potrzeb i grupy wiekowej.
W zagadnieniach literackich lub kulturowych pole manewru jest nieograniczone – efekt układanki może nawiązywać do bohaterów, miejsc czy wydarzeń. I tak, np. kształt ryby będzie pomocny w omawianiu Quo vadis (jako znak chrześcijan), a kaplica pomoże w Dziadach.
Można więc powiedzieć, że układanie tangramów ma w sobie coś z mnemotechniki.
Tangram to gra terapeutyczna
Układanie tangramu można zaproponować zamiast puzzli – dzieciom i dorosłym. Szczególnie dobrze sprawdzi się jako trening pamięci u seniorów oraz w rozmaitych terapiach, np. Alzheimera. A w szkole – na rewalidacji.
Z takimi osobami można nie tylko układać wzory na podstawie obrazka, ale także sortować kolorami i wielkością, tworzyć ciągi i piramidy lub odrysowywać kształty.
Można pokusić się o stwierdzenie, że ta z pozoru prosta, chińska układanka nie bez powodu przetrwała tysiące lat. Jej twórcy (niektóre źródła podają, że byli to tybetańscy mnisi) doskonale wiedzieli, co robią :-)
A Ty jakie masz sposoby na zajęcia interdyscyplinarne? Podziel się nimi w komentarzu!
Moje tangramy można zobaczyć TUTAJ.